Deltacommissie wil alleen preventie

Op woensdag 3 september werd het langverwachte advies van de Deltacommissie gepresenteerd aan het kabinet, een evenement dat rechtstreeks werd uitgezonden bij de NOS.

Na het doorlezen van het advies vallen een aantal dingen op. Met name dat het rapport erg eenzijdig preventie belicht. Is dit het plan met ambitie om Nederland veilig te houden? Nieuwe ideeën over veiligheid en een andere inrichting van de Nederlandse delta worden uit de weg gegaan. Er wordt namelijk alleen een plan gepresenteerd gericht op het voorkómen van overstromingen, en er is geen aandacht voor de gevolgen als een overstroming zich voordoet. Hieronder zet ik een aantal van de grootste zwaktes van het advies op rij, door een aantal algemene misvattingen aan te halen.

1. Klimaatverandering is de belangrijkste bedreiging van onze veiligheid

Het advies besteedt veel aandacht aan mogelijke extreme zeespiegelstijging. Het is logisch voor een laagliggende delta dit goed te onderzoeken en hier voorbereidingen voor te treffen. Maar onderzoek vanuit de hele wereld laat zien dat de werkelijke oorzaak van het toenemen van risico’s vooral bestaat uit toenemende bevolking en kapitale waarde in kwetsbare gebieden. Klimaatverandering speelt geen rol, en zal de komende decennia een relatief kleine rol blijven spelen. Daarom is het van belang om vooral ook aandacht te hebben voor de verandering in kwetsbaarheid, dus de gevolgenkant van het risico.

2. Schadereducerende maatregelen hebben in Nederland geen zin

Ruim 60% van het Nederlandse grondgebied ligt onder zeeniveau. Maar hoeveel bewoond gebied valt daaronder? En zijn die werkelijk bedreigd als een dijk doorbreekt? Bewoonde gebieden in Nederland liggen voor een groot deel rond zeeniveau, met name de oude steden. Deze zijn dus veel minder in gevaar dan men vaak denkt. Wel is er ernstige zorg rondom nieuw te bebouwen gebieden. Deze liggen voor bijna de helft in gebieden die kunnen overstromen. Op deze plaatsen kan dan ook veel steviger worden ingezet op ontmoediging van bebouwing, alternatieve bouwwijzen, en schadereducerende maatregelen. Maar hier geeft de Commissie geen advies over.

3. Het overstromingsrisico in Nederland is te groot om te verzekeren

De commissie laat zich niet uit over hoe om te gaan met de economische schade door overstromingen. Nederland heeft als enige land in Europa geen overstromingsverzekering. Nu is dat geen ramp, er is wel een wet die de overheid de mogelijkheid geeft om een tegemoetkoming uit te keren. In vergelijking met de potentiële schade door hurricanes, aardbevingen en overstromingen in andere delen van de wereld, is het risico in Nederland wel groot, maar niet van een heel andere orde. Het lijkt dan ook de moeite waard de potentie van de verzekerings- en kapitaalmarkten te onderzoeken.

4. Het advies van de commissie Veerman om dijken te versterken is de beste en meest effectieve strategie om Nederland te beschermen

De Commissie beweert dat investeren in preventie altijd de meest effectieve manier is om risico’s te verminderen. Maar enkel inzetten op dijkversterkingen zal tot de illusie leiden dat het land gedurende lange tijd veilig zal zijn. Het moedigt nieuwe ontwikkelingen in polders aan, en leidt tot zelfgenoegzaamheid als het aankomt op voorbereidingen op rampen. Het advies van de commissie om enkel preventieve maatregelen te nemen doet ook geen recht aan de vele onderzoeken en plannen die er in Nederland zijn om alternatief te bouwen, zoals drijvende bebouwing en wonen met en op het water.

Omgaan met waterveiligheid vraagt om een integrale aanpak, waarbij de gevolgenkant, en ook de rol en verwachtingen van de burger ten aanzien van waterveiligheid in de toekomst centraal staan. Diverse organisaties, zoals de VN en de Wereldbank zetten wel in op zo’n integrale aanpak in ontwikkelingslanden. Maar de Deltacommissie heeft hier voor Nederland geen visie op, wel een visie op dijken, asfalt en beton. Kortom, het advies is teleurstellend, omdat het een geïntegreerde aanpak beweert na te streven maar deze niet bied. De Commissie is klaar, Nederland wordt zogenaamd veiliger, maar dan wel jaren-50 stijl.