Kans op slachtoffers neemt mogelijk toe

In het tijdschrift Environmental Science and Policy verschijnt binnenkort een nieuw artikel van de TU Delft en onze onderzoeksgroep. Het is nu al online te lezen. In het artikel beschrijven we hoe de kans op slachtoffers door overstromingen in de komende 40 jaar zou kunnen toenemen.

Het scenario dat wordt gebruikt, levert het meest pessimistische beeld op van het slachtoffer-risico in west-Nederland. Dit deel van Nederland raakt steeds meer bewoond, door een toename van de omvang van de bevolking. Hierdoor nemen de gevolgen van een overstroming toe. Het effect hiervan alleen becijferen we op zo'n 68% toename in 2040. Het effect van zeespiegelstijging, wat grotere overstromingsdieptes tot gevolg heeft, is beperkt tot zo'n 20%.

Doordat klimaatverandering en zeespiegelstijging leiden tot een grotere kans op overstromingen (bij gelijkblijvende sterkte van de dijken) neemt ook de kans op overstromingen toe. Het aantal te verwachten slachtoffers kan gecombineerd door bevolkingstoename en klimaatverandering in het meest extreme geval verviervoudigen ten opzichte van het huidige niveau. De figuur hieronder laat dit zien, aan de hand van de kans (verticale as) en het gevolg (horizontale as) van overstromingen.


De studie laat zien hoe mogelijk het risico toeneemt, als er niet wordt ingegrepen om ofwel de kans op overstromingen aan te passen door dijkversterkingen, ofwel de gevolgen (het potentiële aantal slachtoffers) te beperken door beter voorbereiding, evacuatie of bescherming van de bevolking in de behuizing.

Het hele artikel is te vinden op de website van Sciencedirect (Elsevier), en te downloaden voor abonnees.

Geen trend in schade door overstromingen in Europa

Een nieuw artikel is net verschenen in het tijdschrift Natural Hazards and Earth System Sciences, op basis van onderzoek van het Joint Research Centre van de EU. Het artikel laat zien dat schade door overstromingen in Europa weliswaar toeneemt, maar vooral veroorzaakt wordt door meer mensen en kapitaal in kwetsbare gebieden.

Het artikel concludeert: "...there is no evidence of a clear positive
trend in normalised flood losses in Europe." En "...most of the increase observed in the original nominal flood losses is due to socioeconomic shifts."

Dit is de eerste studie die een systematische analyse geeft van historische schade en de mogelijke rol van klimaatverandering in Europa. Schade door klimaatverandering is vooralsnog niet terug te vinden, waar het gaat om overstromingen.

Het hele artikel is te lezen op de website van het tijdschrift.

Nederland en 5 meter zeespiegelstijging

In het wetenschappelijke tijdschrift Climatic Change hebben we vandaag een nieuw artikel uit, waarin we schetsen wat de mogelijkheden zijn om Nederland te wapenen tegen nog extremere zeespiegelstijging dan de Deltacommissie veronderstelt. Dit onderzoek was onderdeel van het Atlantis project. Het volledige artikel is gratis toegankelijk als pdf-file via de website van de uitgever Springer.

Er zou 5 meter zeespiegelstijging kunnen optreden als de West Antarctische IJskap versneld zou instorten. Dit zou niet in een korte tijd kunnen gebeuren ( in 100 jaar zoals verondersteld in ons artikel). Toch is het een interessant scenario, om te onderzoeken hoe de Nederlandse samenleving met zo'n abrupte verandering om zou kunnen gaan.

Hiervoor hielden we een workshop met experts en bestuurders. Een belangrijke conclusie is dat, hoewel het technisch mogelijk lijkt om Nederland te blijven beschermen tegen overstromingen bij zo'n hoge zeespiegel, zijn er andere redenen om aan te nemen dat we toch zouden falen:

"... social and political processes make it unlikely that decisions to carry out such a policy can be made in time. The rate of SLR may be faster than the rate of social processes that precede and enable such decisions. For example, SLR can bring about conflicts of interests among those who are exposed to high risks and those who are not and are not willing to pay for risk control elsewhere. Windows of opportunity to make major decisions on enhancing flood safety that would resolve or alleviate such conflicts are generally only possible in a brief period after a disaster or other chance events."

Kritiek op de Deltacommissie

Op Internet fora zijn inmiddels discussies gaande over de vraag of het advies van de Deltacommissie wel voldoende breedte heeft. Pieter-Jeroen Bart en Geert Roovers van Oranjewoud geven op Waterforum de volgende kritiek:

"De commissie adviseert uit te blijven gaan van het versterken en verhogen van onze duinen en dijken op basis van een rationele economische benadering. Deze benadering, hoe logisch ook, roept vragen op: Gaan we door met een risicobenadering, waarin ook het beperken van de gevolgen onderdeel is van ons overstromingsbeleid? Of beperken we ons tot de (versterkte) doorzetting van de preventie?"

Ze geven ook aan dat enkel het versterken van dijken tot een cyclus van verdere toenames van risico's en volgende dijkversterkingen leidt:

"... er [loeren] op langere termijn potentiële gevaren in deze benadering. Het eerste gevaar is het zichzelf versterkende effect ervan. Juist door het verkleinen van de kans op een doorbraak nemen het bewustzijn van de effecten van een overstroming en de daarbij behorende consequenties van het leven in een delta (verder) af. Hierdoor zal de bereidheid om verder te investeren toenemen, en daarmee het te beschermen kapitaal."

Verzekeren van overstromingschade (2)

In het Septembernummer van het Magazine Nationale Veiligheid en Crisisbeheersing van het Ministerie van Binnenlandse Zaken staat op pagina 34-35 een artikel van onze onderzoeksgroep over de mogelijkheden om schade door overstromingen te verzekeren. Enkele bevindingen:

"[...] uit een recente studie van de Vrije Universiteit met enquêtes onder 1200 Nederlandse huizenbezitters in het rivierengebied [blijkt] dat er wel degelijk animo bestaat voor een overstromingsverzekering. Analyse van een robuuste waarderingsmethode (choice modelling) wijst uit dat iets meer dan de helft een verzekering wil afsluiten als premies op risico zijn gebaseerd plus een toeslag voor operationele kosten."

Ook kan een verzekering helpen om risico's te verminderen:

"Een verzekering kan huizen- bezitters stimuleren om zelf extra beschermende maatregelen te treffen, bijvoorbeeld doordat in de polis wordt vastgesteld dat er verschillende preventieve maatregelen moeten worden genomen. Verder kan een verzekeringspremie het risicobewustzijn van burgers verhogen en kunnen gunstigere polisvoorwaarden worden geboden aan huishoudens die investeren in preventie."

Variatie in piekafvoeren

Zojuist is er in Journal of Geophysical Research-Atmospheres van onze onderzoeksgroep een artikel verschenen over piekafvoeren van rivieren in Europa. De abstract is hier te vinden, voor abonnees is de volledige PDF versie hier te vinden.

De belangrijkste conclusie luidt dat er langere periodes voorkomen met hoge piekafvoeren:

"Although some periods, in particular the 1990s, stand out in terms of high mean and peak discharge occurrence in northwest Europe, there are not necessarily trends toward higher discharges, as periods of high discharge have also occurred earlier in the record, in particular during the 1910s and 1920s."

Ook blijkt dat de Noord Atlantische Oscillatie (NAO), die vaak als indicator voor klimaatvariabiliteit wordt gebruikt, weinig nuttig is voor grote delen van Europa:

"Variability [of river discharges] described by NAO and AO indices have little impact on mean discharges in northwest Europe, as shown by the few stations that show significant sensitivities, in areas such as Germany and the UK."

Klimaatimpacts in Europa

Het European Environment Agency (EEA) heeft een nieuw rapport uitgebracht over de meetbare gevolgen van klimaatverandering in Europa. Diverse indicatoren worden gebuikt voor het meten van impacts op de natuur, landbouw, industrie en gezondheid. Het heeft ook een interessant hoofdstuk (Hoofdstuk 7) over de economische gevolgen van klimaatverandering, inclusief de gevolgen van extreem weer.

De conclusies luidt dat het effect van klimaatverandering op schade nog niet meetbaar is: "Even though social change and economic development are the main factors responsible for [the increase in losses], there is evidence that changing patterns of weather disasters are also drivers. However, it is still not possible to determine the proportion of the increase in damages that might be attributed to anthropogenic climate change."